Bieg na orientację – czym się charakteryzuje i co jest niezbędne?

Uczestnicy startują indywidualnie, w 1-3-minutowym odstępie od siebie, według wcześniej ustalonej kolejności. W momencie startu otrzymują mapy, które zazwyczaj wykonane są w skalach 1:15 000 lub 1:10 000 w przypadku biegu klasycznego, a w biegu sprinterskim – najczęściej w skali 1:5 000.

Żeby potwierdzić obecność zawodnika na danym punkcie kontrolnym standardowo używa się karty startowej. Coraz częściej jednak informacja ta jest zapisywana na specjalnym chipie.

Jak się przygotować?

Żeby z sukcesem zakończyć bieg na orientację, należy się do niego odpowiednio przygotować. Nie wystarczy jedynie trening podnoszący poziom sprawności fizycznej. Doskonalić trzeba bowiem także umiejętności techniczne, które pozwolą na właściwe odczytanie wskazań kompasu i mapy. Bez tego ani rusz!

Najlepsi zawodnicy potrafią przebiec trasę bez zatrzymywania się, co wymaga nie tylko odpowiedniej wytrzymałości, ale umiejętności szybkiego czytania mapy i kompasu. Warto więc doskonalić obie te płaszczyzny jednocześnie. Początkujący zawodnik zazwyczaj dużo czasu traci na staniu i odczytywaniu kompasu i mapy. Z czasem jednak więcej czasu biega niż stoi, by wreszcie nauczyć się czytać mapy w biegu. Wówczas może całkowicie skupić się na ciągłym zwiększaniu tempa.

Jaki kompas do biegów na orientację?

Kompas, który szybko i precyzyjnie wskazuje kierunek północny, to obok mapy jeden z najważniejszych elementów ekwipunku każdego uczestnika biegu na orientację. Jest on szczególnie przydatny, gdy trasa biegu wyznaczona jest przez las lub prowadzi przez teren ubogi w charakterystyczne detale. Zawsze więc lepiej spojrzeć na kompas niż zboczyć z obranego kursu.

Podczas biegów na orientację zazwyczaj używa się:

• kompasu kciukowego – to najczęściej wybierane rozwiązanie. To niewielki przyrząd, przystosowany, jak sama nazwa wskazuje, do noszenia na kciuku – zazwyczaj lewym, jednak można go używać także na prawym kciuku. Dzięki niemu zawodnik może w trakcie biegu swobodnie pracować z mapą, znajdującą się w drugiej ręce, wyznaczać azymut oraz orientować się w terenie,
• kompasu płytkowego – przyrząd ten ma swoich zwolenników, jednak nie jest tak chętnie wybierany jak kompas kciukowy. Wiesza się go na szyi na smyczy dołączonej do kompletu. Niestety ma on pewne ograniczenia w użytkowaniu – należy go trzymać poziomo, żeby wskazania były poprawne. Jego atutem jest niewygórowana cena.

Polecane kompasy w Presto

Rodzaj kompasu to nie jedyny element, na który warto zwrócić uwagę podczas wyboru przyrządu. O tym, czy dany model sprawdzi się podczas biegu na orientację, decydują jednak także inne czynniki. Jakie?

• Szybkość działania igły i jej stabilność. Wszystkie dostępne na rynku kompasy wskazują północ w ten sam sposób. Jedne robią to jednak szybciej, a drugie wolniej. Podczas biegów na orientację czas jest na wagę złota. Warto więc postawić na nieco droższe kompasy dobrej jakości. W porównaniu z tanimi wariantami charakteryzują się one lepiej dopracowanym mechanizmem trzymania igły. Dzięki temu działają bardzo płynnie, precyzyjnie wskazując północ.
• Wypełnienie kompasu. Zazwyczaj jest to roztwór alkoholu, który jedynie w niewielkim stopniu zmienia swoją objętość wraz ze spadkiem temperatury. Jest to szczególnie ważne, gdy bieg orientacyjny odbywa się wczesną wiosną, późną jesienią lub zimą, kiedy aura potrafi być kapryśna, a temperatury oscylują wokół i poniżej zera. Zamiast roztworu alkoholu niektórzy producenci stosują własne mieszanki, które bardzo dobrze sprawdzają się w trudnych warunkach.

Co ważne, wybierając kompas do BnO, należy zwrócić uwagę na to, czy w komorze nie znajduje się pęcherzyki powietrza. Jakikolwiek bąbelek jest niedopuszczalny, gdyż zaburza pracę igły i wydłuża czas jej stabilizacji, a przecież podczas biegu zawodnik nie może zbyt długo czekać na wskazanie kompasu.

• Czas stabilizacji igły. Dobrej jakości kompas precyzyjnie wskaże północ po około 1-2 sekundach.
• Jakość wykonania. Z uwagi na fakt, że podczas biegów na orientację kompas będzie wykorzystywany w różnych warunkach atmosferycznych i terenowych, musi odznaczać się bardzo dobrą jakością wykonania. Jego obudowa powinna być wytrzymała oraz odporna na uszkodzenia mechaniczne, niską temperaturę, wodę i promieniowanie ultrafioletowe.
• Dodatkowe funkcjonalności. Dobrej jakości kompas wyposażony będzie w pierścień z miarą kątową od 0 do 360 stopni, co ułatwia wyznaczenie azymutu.
• Marka. Przyjmuje się, że im większą renomą cieszy się dany producent, tym zazwyczaj lepszej jakości produkt ma w swojej ofercie. Na polskim rynku szczególnie popularne są marki: Silva i Moskwa. Każda z nich ma swoich zwolenników. Żeby samodzielnie przekonać się o wyższości jednego producenta nad drugim i znaleźć optymalne rozwiązanie, trzeba przetestować wybrane modele w terenie.

Oprócz kompasu BnO wymaga odpowiedniego obuwia, zwłaszcza jeśli teren jest wymagający – podmokły, kamienisty lub górzysty. Dobrym wyborem będą lekkie, wodoodporne buty wyposażone w kolce lub koreczki w podeszwie.

Uczestnik biegu musi zadbać także o odpowiedni strój. Szczególnie dobrym wyborem będzie odzież termoaktywna. Jest ona wygodna i zapewnia odpowiedni komfort termiczny. Nie tylko chroni organizm przed wychłodzeniem, ale i doskonale odprowadza pot. Z uwagi na fakt, że biegi na orientację często kończą się po zmroku, warto zadbać o to, by zakładana odzież była wyposażona w elementy odblaskowe, co zagwarantuje bezpieczeństwo.

Podsumowując, biegi na orientację cieszą się coraz większym uznaniem jako interesująca forma aktywności ruchowej. Organizowane są nawet zawody dla dzieci, co sprzyja popularyzacji tej dyscypliny. Żeby jednak osiągnąć dobre rezultaty, do BnO należy się odpowiednio przygotować. Sam trening wytrzymałościowy nie wystarczy. Nauczyć należy się również szybkiego czytania mapy i posługiwania się kompasem.